Szczepienie drzew owocowych to skuteczna metoda pozwalająca uzyskać rośliny o pożądanych cechach. Odpowiedni termin i technika wykonania zabiegu mają kluczowe znaczenie dla powodzenia całego procesu. Właściwie zaszczepione drzewo owocowe odwdzięczy się obfitymi plonami oraz większą odpornością na choroby i zmienne warunki atmosferyczne.
Czym jest szczepienie drzew owocowych?
Szczepienie drzew owocowych to zabieg polegający na połączeniu dwóch części roślin – zraza i podkładki. Zraz to fragment rośliny szlachetnej, która zapewnia pożądane cechy owoców, natomiast podkładka odpowiada za zdrowotność oraz mrozoodporność przyszłego drzewa [3]. Dzięki temu procesowi możemy uzyskać drzewa, które łączą w sobie najlepsze cechy obu komponentów.
Warto zaznaczyć, że szczepienie nie jest wyłącznie domeną profesjonalnych szkółkarzy. Coraz więcej hobbystów decyduje się na samodzielne wykonanie tego zabiegu, co pozwala im nie tylko zaoszczędzić, ale również czerpać satysfakcję z własnoręcznego tworzenia nowych odmian drzew.
W procesie szczepienia wyróżniamy kilka kluczowych pojęć, które warto znać:
– Zrazy – fragmenty jednorocznych pędów odmiany szlachetnej
– Podkładki – rośliny zapewniające system korzeniowy i dolną część pnia
– Okulizacja – metoda szczepienia pojedynczym pąkiem (oczkiem)
– Szczepienie za korę – popularny sposób łączenia zraza z podkładką [1][3]
Najlepsze terminy szczepienia drzew owocowych
Wybór odpowiedniego terminu szczepienia ma ogromne znaczenie dla powodzenia całego procesu. Terminy szczepienia drzew owocowych zależą od wybranej metody oraz gatunku drzewa.
Możemy wyróżnić dwa główne okresy, kiedy przeprowadza się szczepienie:
1. Wiosna (marzec-kwiecień) – jest to idealny czas na szczepienie zrazem. W tym okresie soki w drzewach zaczynają intensywnie krążyć, co sprzyja zrastaniu się tkanek. Zabieg wykonuje się przed pełnym rozwojem liści, gdy temperatura osiąga około 10-15°C [1]. To właśnie wiosną amatorzy najczęściej decydują się na szczepienie jabłoni i grusz.
2. Lato (lipiec-sierpień) – w tym okresie przeprowadza się głównie okulizację, czyli szczepienie pojedynczym pąkiem. Ta metoda jest szczególnie polecana dla drzew pestkowych, takich jak czereśnie czy wiśnie [1][3]. Okulizacja staje się coraz popularniejsza, ponieważ jest uznawana za szybszą i pewniejszą metodę niż tradycyjne szczepienie zrazem.
W profesjonalnych szkółkach szczepienie rozpoczyna się już w styczniu i lutym, jednak dla ogrodników-amatorów znacznie bezpieczniejsze i wygodniejsze są terminy wiosenne [2].
Niezbędne narzędzia i materiały do szczepienia
Przed przystąpieniem do szczepienia należy przygotować odpowiednie narzędzia i materiały. Ich jakość może znacząco wpłynąć na efekt końcowy.
Do podstawowego zestawu do szczepienia należą:
1. Ostry nóż szczepieniowy – musi być odpowiednio naostrzony, aby wykonywać precyzyjne cięcia bez miażdżenia tkanek roślinnych.
2. Sekator – niezbędny do przycinania zrazów i podkładek.
3. Taśma do owijania – służy do zabezpieczenia miejsca szczepienia przed wysychaniem i infekcjami [1].
Oprócz narzędzi kluczowe znaczenie ma wybór odpowiednich materiałów roślinnych. Zrazy powinny pochodzić z jednorocznych, zdrowych pędów odmian szlachetnych. Najlepiej pozyskiwać je z drzew, które już owocują i wykazują pożądane cechy. Natomiast podkładki muszą być dobrze rozwinięte, posiadać silny system korzeniowy i być wolne od chorób [1].
Dbałość o czystość narzędzi jest niezwykle istotna – przed każdym cięciem warto je dezynfekować, aby uniknąć przenoszenia chorób między roślinami.
Popularne metody szczepienia drzew owocowych
Istnieje kilka sprawdzonych metod szczepienia drzew owocowych. Wybór odpowiedniej techniki zależy od gatunku drzewa, pory roku oraz umiejętności osoby wykonującej zabieg.
Szczepienie zrazem
Ta metoda jest najczęściej stosowana wiosną. Polega na połączeniu zraza (fragmentu pędu z kilkoma pąkami) z podkładką. Szczepienie zrazem wykonuje się, gdy soki w drzewach zaczynają intensywnie krążyć, co sprzyja zrastaniu się tkanek [1][3]. Jest to stosunkowo łatwa metoda dla początkujących.
Szczepienie zrazem najlepiej sprawdza się w przypadku jabłoni i grusz. Proces ten wymaga precyzyjnego dopasowania warstw tkanek przewodzących (kambium) obu części, aby mogły się zrosnąć.
Okulizacja
Okulizacja to metoda szczepienia polegająca na wszczepieniu pojedynczego pąka (oczka) pod korę podkładki. Jest ona wykonywana głównie latem, gdy drzewa są w pełni wegetacji [3].
Ten sposób szczepienia jest szczególnie polecany dla drzew pestkowych, takich jak czereśnie, wiśnie, brzoskwinie czy morele. Okulizacja zyskuje na popularności, ponieważ jest uważana za szybszą i pewniejszą metodę niż tradycyjne szczepienie zrazem [3].
Szczepienie za korę
Ta technika jest wykonywana wiosną, gdy kora łatwo oddziela się od drewna. Szczepienie za korę polega na umieszczeniu zraza między korą a drewnem podkładki [3]. Jest to metoda stosunkowo prosta technicznie, dlatego często wybierana przez początkujących.
Szczepienie za korę jest szczególnie przydatne przy odnawianiu starszych drzew lub przy przeszczepianiu na grubsze podkładki.
Dobór odpowiednich podkładek i zrazów
Właściwy dobór materiału roślinnego ma kluczowe znaczenie dla powodzenia szczepienia oraz późniejszego wzrostu i owocowania drzewa.
Podkładki
Podkładka stanowi bazę, na której rozwinie się przyszłe drzewo. Wybór podkładki wpływa na wiele cech drzewa, takich jak:
– Wielkość drzewa (karłowe, półkarłowe, silnie rosnące)
– Mrozoodporność
– Odporność na choroby
– Przystosowanie do określonych warunków glebowych [3]
Dla jabłoni popularnymi podkładkami są M9 (karłowa), MM106 (półkarłowa) czy A2 (silnie rosnąca). Przy wyborze warto kierować się warunkami, jakie panują w naszym ogrodzie oraz oczekiwaniami co do przyszłego drzewa [3].
Zrazy
Zrazy powinny pochodzić z jednorocznych pędów drzew o sprawdzonych, pożądanych cechach. Najlepiej pobierać je zimą, gdy drzewa są w stanie spoczynku, i przechowywać w chłodnym miejscu do momentu szczepienia [1].
Przy wyborze zrazów należy zwrócić uwagę na:
– Zdrowotność pędów (brak śladów chorób i szkodników)
– Grubość pędów (optymalnie 5-8 mm)
– Obecność dobrze wykształconych pąków [1]
Pielęgnacja drzew po szczepieniu
Odpowiednia opieka nad świeżo zaszczepionymi drzewami jest kluczowa dla ich prawidłowego rozwoju.
W pierwszych tygodniach po szczepieniu należy regularnie kontrolować stan połączenia zraza z podkładką. Miejsce szczepienia powinno być chronione przed nadmiernym nasłonecznieniem i deszczem, dlatego stosuje się specjalne osłonki lub maści ogrodnicze [3].
Ważne jest również usuwanie dzikich pędów wyrastających z podkładki, które mogą konkurować z zaszczepioną odmianą szlachetną. Pędy te zazwyczaj rosną bardzo intensywnie i mogą szybko zdominować całe drzewo [3].
W przypadku okulizacji, gdy pąk przyjmie się i zacznie rozwijać wiosną następnego roku, należy przyciąć podkładkę tuż nad miejscem szczepienia, aby skierować wszystkie składniki odżywcze do rozwijającego się szlachetnego pędu [3].
Najczęstsze błędy podczas szczepienia drzew owocowych
Szczepienie drzew owocowych wymaga precyzji i wiedzy. Początkujący często popełniają błędy, które mogą doprowadzić do niepowodzenia całego zabiegu.
Do najczęstszych błędów należą:
1. Niewłaściwy dobór terminu szczepienia – zbyt wczesne lub zbyt późne szczepienie może znacząco obniżyć szanse na przyjęcie się zraza [1].
2. Niedokładne dopasowanie kambium – warstwy kambium zraza i podkładki muszą się stykać, aby mogło dojść do zrośnięcia się tkanek [3].
3. Używanie tępych narzędzi – prowadzi to do miażdżenia tkanek, co utrudnia gojenie i zrastanie się części [1].
4. Zbyt mocne lub zbyt luźne owinięcie miejsca szczepienia – może prowadzić odpowiednio do zaduszenia tkanek lub wysychania miejsca szczepienia [3].
5. Niedostateczna ochrona przed czynnikami zewnętrznymi – świeżo zaszczepione drzewka są wrażliwe na warunki atmosferyczne i wymagają odpowiedniej ochrony [3].
Szczepienie różnych gatunków drzew owocowych – specyfika i różnice
Różne gatunki drzew owocowych mają swoje specyficzne wymagania dotyczące szczepienia, które warto uwzględnić planując zabieg.
Jabłonie i grusze
Te gatunki są stosunkowo łatwe w szczepieniu i dobrze przyjmują się zarówno przy wiosennym szczepieniu zrazem, jak i letniej okulizacji. Szczepienie jabłoni i grusz najlepiej przeprowadzać wiosną, gdy temperatura osiąga 10-15°C [1][3].
Czereśnie i wiśnie
Drzewa pestkowe, takie jak czereśnie i wiśnie, lepiej reagują na okulizację przeprowadzaną latem. Szczepienie czereśni i wiśni wymaga szczególnej precyzji ze względu na delikatniejszą strukturę tkanek [1][3].
Brzoskwinie i morele
Te gatunki są bardziej wymagające i trudniejsze w szczepieniu. Szczepienie brzoskwiń i moreli najlepiej przeprowadzać metodą okulizacji w pełni lata, gdy drzewa są w aktywnej fazie wzrostu [3].
Podsumowanie
Szczepienie drzew owocowych to fascynujący proces, który pozwala uzyskać rośliny łączące najlepsze cechy różnych odmian. Odpowiedni termin szczepienia, dobór metody oraz właściwa pielęgnacja po zabiegu są kluczowe dla powodzenia całego przedsięwzięcia.
Wiosenne miesiące (marzec-kwiecień) są idealne do szczepienia zrazem, szczególnie w przypadku jabłoni i grusz. Z kolei lato (lipiec-sierpień) sprzyja okulizacji, która jest polecana głównie dla drzew pestkowych [1][3].
Niezależnie od wybranej metody, szczepienie wymaga cierpliwości, precyzji i wiedzy. Jednak satysfakcja z własnoręcznie zaszczepionego drzewa, które po kilku latach zaczyna owocować, jest warta tego wysiłku.
Pamiętajmy, że każdy gatunek ma swoje specyficzne wymagania, dlatego warto dostosować termin i metodę szczepienia do konkretnego rodzaju drzewa owocowego. Tylko wtedy możemy liczyć na obfite plony i cieszyć się owocami przez wiele lat.
Źródła:
[1] https://drzewkaogrodowe.pl/blog/informacje/kiedy-szczepic-drzewka-owocowe
[2] https://wimarsklep.pl/pl_PL/blog/jak-szczepic-drzewa-owocowe-krok-po-kroku
[3] https://poradnikogrodniczy.pl/szczepienie-drzew-owocowych-sposoby-terminy-podkladki-zrazy.php
[4] https://www.meblobranie.pl/porady/szczepienie-drzew-owocowych-kiedy-i-jak-przeprowadzic/
Markowe-Okna.pl to profesjonalny portal tematyczny, który łączy ekspertów z branży stolarki okiennej, projektowania wnętrz i budownictwa. Nasi specjaliści dzielą się wiedzą w pięciu kluczowych obszarach: okna i drzwi, budowa i remont, wnętrza, ogród oraz praktyczne porady. Stawiamy na jakość i merytorykę przekazywanych treści, wspierając czytelników w tworzeniu funkcjonalnych i estetycznych przestrzeni mieszkalnych.